متون قدیم آشوری از دهها و به قولی صدها مکان جغرافیایی در سرزمین ماد نام میبرند. بر اساس این نوشتهها میدانیم که در سرتاسر نیمه غربی و شمال غرب فلات ایران در فاصله سدههای دهم تا هفتم ق.م. دهدژها، شهر دولتها و شاهک نشینهای متعدد کوچک و بزرگ پراکنده بود (ملکزاده، ۷۶).
از جمله گل نبشههای شاهان آشوری که اهمیت فراوانی برای موضوع تحقیق ما دارد گلنبشتههای شلمانصر سوم (۸۵۸ تا ۸۲۹ ق.م) شمشی اداد پنجم (۸۲۳ تا ۸۱۱ ق.م) اددنیراری سوم (۸۱۰ تا ۷۸۳) تیگلت پیلهسر سوم (۷۴۵ تا ۷۲۷) سارگن دوم (۷۲۱تا ۷۰۵ ق.م) سناخریب (۷۰۴ تا ۶۸۱) اسرحدون (۶۸۰ تا ۶۹۹) آشوربانی پال (۶۶۸ تا ۶۷۲) میباشند. آخرین اشاره به لشکرکشی آشوریان به منطقه زاگرس و ذکر نام مادها در سالنامه دهم آشور بنی پال (۶۵۸) است. در سال ۶۴۰ با افول قدرت آشور از این منابع دیگر نشانی دیده نمیشود (عبدی؛۱۳۷۲)
تا پیش از حکومت آشور نصیرپال دوم (۸۸۳ تا ۸۵۹) کوههای زاگرس از نفوذ آشوریها خارج بود. اما وی با احیای قدرت آشور دشتهای شرق آشور را تا کوهپایهها به دامنههای غربی زاگرس به قلمرو خود افزود. پس از او شلمانصر دوم (۸۵۸ تا ۸۲۴) حدود پنج لشکرکشی مهم به شرق انجام داد که آشوریها را به میان کوههای زاگرس کشاند. به این ترتیب آشوریها با اقوام مختلف و فراوانی در این منطقه رو به رو شدند که نام مادها نیز در بین آنها دیده میشد. اولین اشاره به نام مادها در سالنامة بیست و چهارم شلمانصر سوم (۸۳۶ ق.م) به چشم میخورد. ادادنیرای (۸۱۰ تا ۷۸۳) ادعای فتح سرزمین ماد را میکند. در ۷۴۴ تیگلات پیله سر با تصرف اراضی وسیعی در زاگرس آن را به بخشهایی تقسیم کرد و به هر یک حاکمی گمارد.
در ۷۳۷ق.م نیز آشوریها به زاگرس بازگشتند و حکومت خود را بر مادها تثبیت کردند و پس از نفوذ به سرزمین ماد به منطقهای به نام زکروتی، کوه بیکنی و بیابان نمک usaqaqqana در کنار آن رسید. مهمتر هدف آشوریها تأمین امنیت جاده خراسان بزرگ بود. در کتیبههای تیگلت پیله سر سوم اشاره به مادها زیاد است و معمولاً آنها را مادهای دور دست، مادهای توانا، مادهای شرق و مادهایی که سرزمینشان در دوردست است، مادهای دور دست در کنارههای کوه بیکنی و مادهایی که در کنار بیایان نمکی میزیستند میخواند.
سالنامه هفتم سارگن (۷۱۵) حاکی از آن است که ...
... متن کامبل و ادامه متن فوق در ادامه مطلب ...